Crwydro pentrefi o gwmpas Corwen
Os ydych yn ymweld â Chorwen, beth am ymweld rhai o’r pentrefi hyn gerllaw ar gyfer gweithgareddau ac atyniadau, hanes, tirweddau a chroeso cyfeillgar.
Betws Gwerfil Goch
Cymuned ucheldirol anghysbell mewn dyffryn serth, wedi’i clystyru o amgylch ‘tŷ pader Gwerfil Gwallt Coch’ -Tywysoges o’r 12fed ganrif a sefydlodd ei heglwys fach. Mae’n gartref i baneli cerfiedig unigryw o’r 15fed ganrif o’r croeshoeliad a gwaith coed arall, ond fe’i caeir ar hyn o bryd oherwydd ystlumod.
Bryneglwys
Pentref bychan wrth droed Mynydd Llantysilio. Mae gan ei heglwys hardd hefo Gapel Elisabethaidd a ychwanegwyd gan Thomas Iâl a oedd yn byw yn Gogledd-ddwyrain o’r pentref ym Mhlas yn Iâl (gallwch aros yma.) Mae archifau Prifysgol Iâl yn dangos bod Elihu ŵyr Thomas a oedd wedi gwneud ei ffortiwn yn gweithio i gwmni East India wedi cynorthwyo’r gwaith o adeiladu Prifysgol newydd drwy anfon 417 o lyfrau, portread o Brenin George I, a naw pecyn o nwyddau. Gwerthwyd hyn am £800, a oedd yn swm sylweddol ar ddechrau’r 18fed ganrif. mewn diolch enwodd swyddogion y Coleg yr adeilad newydd yn ‘ Yale ‘, ac yn y diwedd daeth y sefydliad cyfan yn adnabyddus fel ‘ Yale ‘ yn unig.
Carrog
Mae hen drefgordd o Carrog wedi rhoi ei henw i’r gymuned hardd sydd wedi tyfu i fyny o amgylch canol cartref Owain Glyndŵr : i lawr yn ymyl yr Afon Dyfrdwy mae posib fod safle ei carchardy. Mae Mount Owain Glyndŵr ger Llidiart-y-Parc a gellir ei weld o ffordd yr A5 rhwng Llangollen a Chorwen. Mae cerflun mawreddog o Owain Glyndŵr ar ei geffyl yn nhref gyfagos Corwen. Mae eglwys hardd or hen blwyf Llansanffraid Glyndyfrdwy a phont gerrig nodedig o 1661 n gwneud y pentref yn hafan i dwristiaid, cerddwyr, paentwyr a physgotwyr. Mae gorsaf tren Fictoraidd wedi ei hadfer a oedd terfyn rheilffordd treftadaeth Llangollen hyd 2014, sydd bellach yn rhedeg yr holl ffordd i Gorwen. Mae’r Ty Tafarn y Grouse yn cynnig golygfeydd hyfryd dros yr afon ac mae safle gwersylla poblogaidd ger yr orsaf.
Derwen
Pentref uchel uwchben y Dyffryn Clwyd, y mae gan ei heglwys ddwy nodwedd ragorol. Mae’r tu mewn iddo yn cael ei ddominyddu gan sgrin a llofft y grog ganoloesol wedi’i gerfio’n un o ddim ond ychydig o rhai Cymreig cyflawn sydd ar ol. Y tu allan mae’r Croes Bregethu o garreg o’r 15fed ganrif (Cadw), yn yr un modd un o rhai gorau yng Nghymru.
Gwyddelwern
Pentref ar ymyl y ffordd yw Gwyddelwern (‘ Cors y Gwyddel’) gydag Eglwys Fictoraidd a thafarn â ffrâm bren (yn anffodus ar werth ar hyn o bryd.) Mae pentrefan cyfagos Bryn Saith Marchog, yn cael ei enwi yn stori Branwen, merch Llyr, rhan o’r Mabinogion, ac mae’n cael ei henwi felly ar ôl Bendigeidfran (Bran y Bendigaid), a oedd yn gosod saith o Dywysogion neu farchogion yno (y saith Marchog) i’w gwylio dros ei diroedd tra’r oedd i ffwrdd yn Iwerddon.
Llandegla
Ar Lwybr Cenedlaethol Clawdd Offa ac yn chynnig cyfleoedd beicio mynydd, roedd Llandegla yn enwog am ei ffynnon sanctaidd o St Tegla, y credir ei bod yn gwella epilepsi pe byddai defnyddwyr yn perfformio defodau cywrain yn ymwneud ag ieir. Gerllaw y ffordd ceir castell cloddwaith Cymraeg, Tomen-y-Rhodwydd.
Llandrillo
Prif bentref Dyffryn Dyfrdwy uchaf, wrth droed bryniau’r Berwyn gwyllt, gyda ffynhonnau sanctaidd a safleoedd cynhanesyddol gerllaw. Gall y cerddwyr esgyn o’r fan hon i gylch cerrig Moel Ty Uchaf ac ystod fynyoedd y Berwyn. Mae hefyd wedi ennill gwobrau am ei doiledau glân sy’n gwichlyd, sy’n cael eu rhedeg gan lu o wirfoddolwyr. Mae ganddi dafarn hyfryd o’r enw Dudley Arms, a rhif un a’r Trip Advisor Bwyty’r Berwyn a Tyddyn Llan hefo’i seren Michelin.
Llanelidan
Pentref hardd yn Nyffryn ffrwythlon Afon-y-maes, wedi ei ganoli ar ei dafarn ac Eglwys hefo cylch coed ywen. Mae’r eglwys yn arddangos gwaith coed cerfiedig eithriadol o gain a thoeau casgen, gyda cofebiau cyndadau Neuadd Nantclwyd gerllaw.
