Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Always Active
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.

No cookies to display.

Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Other uncategorized cookies are those that are being analyzed and have not been classified into a category as yet.
Skip to content Skip to main navigation Skip to footer

Ruthin Gaol Season Launch and Birthday Celebration

Ddydd Sadwrn 5ed Ebrill, bydd Carchar Rhuthun, un o atyniadau treftadaeth mwyaf poblogaidd Gogledd Cymru yn cynnal digwyddiad dathlu i nodi dechrau tymor 2025, a phen-blwydd eithaf trawiadol sy’n cael ei alw’n 250 mlynedd o Garchar Rhuthun!

Er bod cyweirdy wedi’i leoli ar y safle flynyddoedd ynghynt, fe adeiladwyd y darn hynaf o’r Carchar sy’n weddill hyd heddiw ym 1775. Dyluniwyd ac adeiladwyd yr adeilad gan y pensaer lleol enwog, Joseph Turner, a bu i’w adeiladu nodi cyfnod newydd yn hanes y carchar, yn cyd-fynd â diwygiadau mawr i sut yr oedd y carcharwyr yn cael eu trin.  

Dros amser, bu i agweddau newydd tuag at droseddau a chosb arwain at ddull Fictoraidd llym a ddyluniwyd i ddiwygio, yn hytrach na chosbi’n unig, sydd wedi’i adlewyrchu ym mhensaernïaeth eiconig adain Pentonville, y gall ymwelwyr ei harchwilio heddiw.

Ar ôl cau’r carchar ym 1916, cafodd y safle ei ailbwrpasu fel ffatri arfau yn ystod yr Ail Ryfel Byd, gan gynnig lleoliad cymharol ddiogel i’r Cwmni Lang Pen o Lerpwl weithredu ohono.

Ynghyd â’r peiriannau, daeth merched o Lerpwl i hyfforddi a gweithio ochr yn ochr â merched lleol o Ruthun. Gyda’i gilydd, bu iddynt chwarae rhan hanfodol yn ymdrechion y rhyfel a chyfeiriwyd atynt fel The Munitionettes.

Yn y blynyddoedd diweddarach ychwanegwyd adeiladau ychwanegol i’r safle gan gynnwys adain eiconig Pentonville gyda’i chelloedd islawr atmosfferig, ac er iddynt gau fel carchar ym 1916, mae’r datblygiad yn parhau heddiw.  Diolch i gyllid y Llywodraeth, mae adeilad gwreiddiol Turner ar fin dod yn ganolfan croesawu ymwelwyr newydd gyda chaffi a gofod arddangos i arddangos trysor y Sir.

Bydd y gwaith adeiladu yn cael ei wneud drwy gydol tymor 2025 ond ni fydd yn effeithio ar brofiad unigryw carchar Fictoraidd sydd i’w gael yn yr atyniad hanesyddol a dderbyniodd ‘Dewis Teithwyr’ TripAdvisor yn 2024.

Dywedodd Philippa Jones, Rheolwr Gweithrediadau a Datblygu Safle Treftadaeth yn Carchar Rhuthun;

“Rydym yn gyffrous iawn am y datblygiad sydd ar ddod i’r adeilad blaen a fydd yn ein galluogi i wella profiad ein hymwelwyr a darparu ffyrdd newydd i’r gymuned leol gael mynediad i’w treftadaeth leol. Yn yr un modd, rydym yn edrych ymlaen yn fawr at groesawu ymwelwyr eleni ac yn gobeithio y bydd y gymuned leol yn ymuno â ni ddydd Sadwrn 5ed Ebrill i nodi dechrau’r tymor a dathlu 250 mlynedd o Garchar Rhuthun.”

Mae’r garreg filltir hon yn cynrychioli’r achlysur delfrydol i ymwelwyr lleol ailddarganfod yr atyniad treftadaeth hynod boblogaidd hwn ac ailgysylltu â rhan bwysig o dreftadaeth leol.

Bydd Carchar Rhuthun yn ailagor ddydd Mercher 2 Ebrill, y digwyddiad Dathlu Pen-blwydd a gynhelir ddydd Sadwrn 5ed Ebrill. Gwahoddir y gymuned leol i fynychu seremoni swyddogol Datgloi’r Gaol am 11:00am a mwynhau hwyl a gemau i’r teulu am ddim a fydd ar gael drwy gydol y dydd yn y Cwrt blaen (mae ffioedd derbyn arferol yn berthnasol ar gyfer mynediad i’r Gaol ei hun).

Heddiw, mae Carchar Rhuthun yn cynnig cyfle unigryw i ymwelwyr ymchwilio i hanes y Carchar, a chael profiad o fywyd dyddiol y rhai a oedd yn byw ac yn gweithio yma drwy arddangosfeydd difyr a phosau a llwybrau rhyngweithiol ar gyfer ymwelwyr iau.

Mae Carchar Rhuthun ar agor o ddydd Llun i ddydd Sul (ar gau ar ddydd Mawrth), rhwng 10:30am a 4.30pm (mynediad olaf am 3.30pm). Am fwy o wybodaeth, neu i gynllunio eich ymweliad, ewch i www.sirddinbych.gov.uk/treftadaeth

  • PPD_090_363 & PPD_090_397: Delweddau wedi ei hatgynhyrchu gyda chaniatâd Archifau Gogledd Ddwyrain Cymru