Llangollen o dan golwg

Mae Llangollen wedi bod yn un o gyrchfannau mewndirol mwyaf poblogaidd Cymru ers peth amser bellach – a dydi hynny ddim yn syndod. Yng nghysgod y mynyddoedd ac adfeilion Castell Dinas Brân a adeiladwyd yn y drydedd ganrif ar ddeg, gorwedda’r dref mewn llecyn hardd ac unigryw.

Os ydych yn chwilio am lwybr cerdded cylch sy’n llawn golygfeydd ac yn hawdd i’w ddilyn trwy un o drefi mwyaf trawiadol Cymru, mae Llwybr Tref Llangollen yn ddewis gwych. Mae’n daith gerdded hyfryd tua 2 filltir (3.2km) o hyd ac yn para 2 awr, mae’n wastad ar y cyfan (gyda dringfa opsiynol i Gastell Dinas Brân) ar hyd glannau hyfryd yr afon a heibio i adeiladau treftadaeth a straeon cyfoethog.

🏞️ Trosolwg o’r Llwybr a’r Uchafbwyntiau

Man Cychwyn: Maes Parcio’r Pafiliwn Rhyngwladol yn Llangollen

Dechreuwch y daith ym maes parcio’r Pafiliwn Rhyngwladol. Mae’r Pafiliwn modern sy’n gartref i Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol Llangollen ac sy’n cynnal digwyddiadau a chyngherddau trwy gydol y flwyddyn, wedi’i leoli ar ddoldir.

Dilynwch lwybr y gamlas wrth y bont yn y maes parcio a throwch i’r dde ar hyd…

Glanfa a Chamlas Llangollen

Yn y lanfa fe welwch gychod yn cael eu llusgo gan geffylau ar hyd Camlas Llangollen sy’n safle rhestredig UNESCO, ac yn rhan o Safle Treftadaeth y Byd estynedig Pontcysyllte. Chwiliwch am Raeadr y Bedol sy’n boblogaidd iawn a chychod camlas yn cael eu llusgo gan geffylau i un cyfeiriad, neu gychod modur i fyny’r afon yn croesi Traphont Ddŵr Pontcysyllte – traphont ddŵr hiraf Prydain a’r uchaf yn y byd.

Trowch i’r dde i fyny Wharf Hill (neu i’r chwith ar gyfer y ddringfa opsiynol i fyny at Gastell Dinas Brân), yna…

Pont Llangollen

Yn un o “Saith Rhyfeddod Cymru”, mae’r bont restredig Gradd I hon yn dyddio’n ôl i o leiaf y 16eg–17eg ganrif, neu gynharach o bosibl. Gwelir golygfeydd eang dros Afon Dyfrdwy yno—lle a ddefnyddiwyd ar un adeg ar gyfer pysgota eog mewn cwryglau. Heddiw mae’r afon yn llawn bwrlwm gyda chaiacs, canŵs ac anturiaethau dŵr gwyn. Wrth i chi groesi’r bont eto fe welwch chi orsaf Reilffordd Treftadaeth Llangollen-Corwen, a adeiladwyd yn 1865, wrth ymyl glan gogleddol Afon Dyfrdwy. Y tu mewn mae bar caffi yn gweini byrbrydau poeth a chwrw go iawn a (phan fydd y trenau’n rhedeg) siop anrhegion sy’n gwerthu pob mathau o nwyddau. Ar yr unig reilffordd dreftadaeth lled safonol yng Ngogledd Cymru bellach, gwelir trên yn pwffian am bron i 10 milltir trwy Ddyffryn godidog y Dyfrdwy, Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol. Diolch i estyniad 2.5 milltir hir-ddisgwyliedig a gwblhawyd yn 2014 gan dîm o wirfoddolwyr, gallwch bellach deithio’r holl ffordd i Gorwen trwy Berwyn, Glyndyfrdwy a Charrog.

Ar ôl croesi’r bont, trowch yn syth i’r dde i Lôn Dyfrdwy i ymweld â…

Y Felin Ŷd

Roedd y Felin Ŷd yn strwythur o’r 13eg ganrif a ailadeiladwyd yn y ddeunawfed ganrif, ac roedd yn dal i weithredu fel melin tan y 1970au. Mae bellach wedi cael ei throsi’n dafarn a gallwch fwynhau diod ar ddecin pren uwchben y dyfroedd gwyllt a gwylio’r olwyn ddŵr yn troi unwaith eto.

Dilynwch y llwybr ar hyd glan yr afon neu cerddwch ar hyd y Promenâd Fictoraidd golygfaol i Barc Glan yr Afon cyn dychwelyd i’r dref. Mae lle i blant chwarae yno neu gallwch eistedd ar fainc a mwynhau gwylio’r hwyaid a’u cyfeillion pluog.

Man Pellach o Ddiddordeb (os yw amser yn caniatáu)

• Plas Newydd ac Eglwys Sant Collen: Cerddwch neu dargyfeiriwch i Blas Newydd, cartref Merched Llangollen, ac ewch i’r fynwent ble maent wedi’u claddu. Yno hefyd mae ystafell de a gerddi hyfryd.
• Mae Amgueddfa Llangollen yn adeilad amlochrog o ganol yr 20fed ganrif sy’n rhoi awgrym cynnil am y trysorau y tu mewn. Mae Amgueddfa Llangollen yn gartref i dros 1,500 o arteffactau a mwy na 7,000 o ffotograffau a dogfennau, y rhan fwyaf ohonynt wedi cael eu rhoi gan y gymuned leol. Maent yn helpu i adrodd stori nodedig y dref – yr holl ffordd o Oes y Cerrig, trwodd i gyfnodau’r Rhufeiniaid a’r Normaniaid ac ymlaen i’r ddwy ganrif ddiwethaf.
• Ar gornel Parade Street a Heol y Castell mae Neuadd y Dref a adeiladwyd yn 1867 ac a fu unwaith yn Ystafelloedd Ymgynnull a Neuadd Farchnad.

Am fwy o wybodaeth fanwl a mannau eraill o ddiddordeb, gallwch lawrlwytho llwybr y dref gyda map yma.

🗺️Estyniad Opsiynol: Llwybr Hanes Llangollen

I’r rheiny sy’n chwilio am antur hirach, gallwch ymestyn y daith hon ar hyd Llwybr Hanes Llangollen, sef llwybr cylch 6 milltir (9.5km) gyda thirwedd fwy dramatig. Mae’n ymweld ag Abaty Glyn y Groes, Castell Dinas Brân a Rhaeadr y Bedol – lle mae golygfeydd panoramig dros Ddyffryn Dyfrdwy. Gallwch ei lawrlwytho yma.

✅Awgrymiadau Ymarferol

Nodwedd	Manylion
Pellter	~3.2 km, gyda dargyfeiriadau opsiynol
Hyd	~2 awr (hirach os ydych yn dringo i Gastell Dinas Brân)
Tirwedd	Gwastad yn bennaf; dringfa gymedrol opsiynol
Dechrau / Gorffen	Maes Parcio Pafiliwn Rhyngwladol Llangollen
Amser Gorau	Rhwng y gwanwyn a’r hydref am gaffis ar lan yr afon a mwy o heulwen
Offer hanfodol	Esgidiau cerdded cyfforddus, dillad addas i’r tywydd

🌷 Pam mae’n werth mynd ar hyd Llwybr y Dref

• Cryno a hygyrch – mae’r cyfan o fewn pellter cerdded hawdd, delfrydol os oes gennych ond ychydig oriau.
• Harddwch glan yr afon – gallwch fwynhau’r gamlas heddychlon a golygfeydd dros afon Dyfrdwy.
• Treftadaeth ar bob cornel – o bontydd canoloesol ac adeiladau melin i straeon lleol sy’n cael eu dathlu.
• Cydbwysedd perffaith – cymysgedd o harddwch naturiol, hanes, pensaernïaeth a diwylliant gŵyl yn ystod misoedd yr haf.

P’un a ydych yn chwilio am daith gerdded fer o amgylch y dref neu daith hirach sy’n llawn hanes, mae gan Langollen swyn a sylwedd. Rhowch wybod os hoffech gyngor am lety, cludiant cyhoeddus, caffis a bwytai, neu deithiau cerdded hirach.  Galwch heibio i’r Ganolfan Groeso yn y Capel neu ffoniwch 01978 860828.