Coed Clocaenog
Dyma ein taith olaf gan ein blogiwr gwadd, Julie Brominicks, awdur The Edge of Cymru. Maent i gyd yn hygyrch ar drafnidiaeth gyhoeddus a bydd gan bob un fap syml i chi ei ddilyn. Rydym am eich ysbrydoli i archwilio ein rhan brydferth o’r byd ychydig yn ddyfnach na hynny. Y tro hwn Coed Clocaenog.
Yn sydyn – distawrwydd di-dor. Persawr nodwyddau a mwsogl yn dew, a’r awel ysgafnaf yn cusanu croen gwlyb. O’r man hwn – y pwynt uchaf yng Nghoed Clocaenog – yng ngorllewin y sir, mae’r golygfeydd ar draws Dyffryn Clwyd at lle mae Bryniau Clwyd yn codi yn y dwyrain yn dwmpathau mawr, brith yn syfrdanol
![](https://www.northeastwales.wales/wp-content/uploads/2024/04/DSCN2052-1-1200x900.jpg)
Rydw i’n gorffwys yn erbyn cofeb Pincyn Llys a godwyd ym 1830, nid i frolio am frwydr, ond yn hytrach, i ddathlu plannu coedwig goniffer. Torrwyd y coed cyntaf yn byst a thrawstiau i’r ffosydd a phyllau glo yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, cyn ailblannu’r goedwig wedyn. Mae newid defnydd o dir yn aml yn achos gofid calon, a hynny’n wir am y coedwigoedd coniffer cynnar – pan oedd cartrefi a ffermydd yn cael eu meddiannu gan y Comisiwn Coedwigaeth. Collwyd gwlypdir a rhostir.
Yn y cyfamser, cafodd gwahanol gynefinoedd eu creu ac un mamal sydd wedi elwa o Goed Clocaenog yw’r wiwer goch. Symudodd y gwiwerod coch i mewn yn ystod y 1950au i fwydo ar hadau’r coed sbriws Sitca. Mae’r boblogaeth wedi goroesi yno, wedi’i gwarchod yn rhannol rhag gwiwerod llwyd (sy’n cario brech nad oes gan y cochion imiwnedd rhagddi) gan uchder a lleoliad ynysig Coed Clocaenog, wedi’u hamgylchynu i raddau helaeth gan dir amaeth a rhosydd. Gallai poblogaeth gynyddol o felaod y coed, un o ysglyfaethwyr y gwiwerod llwyd sy’n bwyta ar y ddaear ond sy’n gweld y gwiwerod coch yn rhy sionc i’w dal, fod o gymorth. Amser a ddengys.
Rydych chi’n annhebygol o weld unrhyw wiwerod coch ar y daith hon. Er mor heddychlon yw lleoliad y gofeb (ac nad ydych chi efallai, wrth grwydro lonydd tawel a Choed y Fron Wyllt ar y ffordd, wedi gweld unrhyw bobl eraill o gwbl), dim ond crafu ymyl coedwig eang sy’n ymestyn ymhell i’r gorllewin ydych chi. Mae’r gwiwerod yn cuddio oddi mewn iddi. Ond mae’n braf gwybod nad ydyn nhw’n rhy bell.
![](https://www.northeastwales.wales/wp-content/uploads/2024/04/DSCN2052-1200x900.jpg)
Bws
Er mwyn cyrraedd pentref Clocaenog, mae angen i chi archebu’r bws Fflecsi o Ruthun ymlaen llaw. Mae ar gael ddydd Llun i ddydd Gwener rhwng 9.30 a 2.30 felly cadwch y daith hon at ddiwrnod yn ystod yr wythnos. Lawrlwythwch yr ap oddi ar wefan Trafnidiaeth Cymru (www.trc.cymru/fflecsi) neu ffonio 03002 340300 i archebu. Mae Rhuthun yn cael ei gwasanaethu gan yr X51 o Ddinbych a’r T8 sy’n rhedeg rhwng Caer a Chorwen.
Am fwy o wybodaeth am gludiant cyhoeddus yn Sir Ddinbych, ewch i www.sirddinbych.gov.uk/cy/parcio-ffyrdd-a-theithio/cludiant-cyhoeddus/cludiant-cyhoeddus.aspx
I gynllunio eich taith, defnyddiwch www.traveline.cymru/
Cofiwch fod tocyn 1bws am £6.50 yn gadael i chi deithio faint fynnwch chi o amgylch Gogledd Cymru yn defnyddio pob gwasanaeth.
Cerdded
Mae hon yn daith gerdded wych yn yr haf os ydych chi am ddianc rhag yr arfordir prysur a chwilio am gysgod dan y coed – ond gwell peidio â’i dewis mewn tywydd poeth iawn gan fod ambell lôn agored a dringfa serth arni. Mae’n daith 8 milltir siâp ffigwr wyth o amgylch dau goetir gwahanol; hen goetir hynafol Coed y Fron Wyllt a’r goedwig goniffer wrth gofeb Pincyn Llys. Mae’r ddau ddarn o goetir yn rhan o Goed Clocaenog yn ehangach, a fydd yn y pen draw yn rhan o’r Goedwig Genedlaethol i Gymru ar hyd a lled y wlad. Os ydych chi eisiau haneru’r daith, mae’r bws Fflecsi hefyd yn gwasanaethu Bontuchel ar gyrion Coed y Fron Wyllt. Mae’r ddau goetir wedi’u cysylltu gan lonydd tawel Sir Ddinbych.
- Dewch oddi ar y bws Fflecsi yn arhosfan bysiau pentref Clocaenog a dilynwch y lôn sydd ag arwydd am Bontuchel, gan fynd heibio i’r ysgol a’r eglwys. Lle mae’r nant yn llifo dan y ffordd, ewch heibio i Sŵn yr Afon a throi i’r dde ar hyd y lôn sy’n mynd gydag ymyl Coed Cooper.
- Yna, gadael y coed y tu ôl ichi wrth ddal i ddilyn y lôn a mynd heibio i’r fferm ar y chwith cyn troi i’r chwith wrth y gyffordd. Trowch i’r chwith eto pan mae’r ffordd yn fforchio, gan fynd heibio i Pengalltegfa. Arhoswch ar y ffordd, gan ddilyn arwyddion am Tyddyn Cook.
- Ar ôl pasio Tyddyn Cook, dilynwch arwyddion am y Gilffordd sy’n eich arwain i Goed y Fron Wyllt. Mae rhan helaeth o’r coed yn goetir hynafol, sy’n drwch o gân yr adar bach a llystyfiant o bob math. Os oes gennych amser a’ch bod eisiau gweld pentref Bontuchel, daliwch i fynd drwy’r coed ac allan ohonynt.
- Fel arall, trowch i’r dde a dilyn arwyddion y llwybr. Mae hwn yn goetir mor braf, oni bai bod amser yn brin, mae hi werth dilyn y daith gylchol a’r arwyddion sy’n mynd gyda’r nant. Fel arall, ewch yn syth am y maes parcio.
- Wrth adael y coetir, dilynwch Daith Clwyd i fyny lonydd gwledig tawel, serth yr holl ffordd at ymyl Coed Clocaenog, lle gwelwch chi arwyddion am y maes parcio.
- Dilynwch yr arwyddion at Gofeb Pincyn Llys, a mwynhewch y golygfeydd godidog. Sylwch eich bod chi bellach wedi gadael llwybr Taith Clwyd ac wedi ymuno â Llwybr Hiraethog.
- Dewch i lawr yn igam-ogam drwy’r coed coniffer ar Lwybr Hiraethog, a chadw ar y llwybr hwn wrth iddo adael y goedwig a dod â chi’n ôl i bentref Clocaenog.
![](https://www.northeastwales.wales/wp-content/uploads/2024/04/Coed-Clocaenog-Map-1-1200x861.jpg)