Skip to content Skip to main navigation Skip to footer

Llwybr Tref Corwen

Mae tref farchnad fechan Corwen wedi mwynhau statws uwch na’r disgwyl am ganrifoedd lawer. Gyda’i safle strategol wrth droed Mynyddoedd y Berwyn ger troad eang yn yr Afon Dyfrdwy, mae saint o’r chweched ganrif, byddinoedd goresgynnol ac amddiffynnol, porthmyn a theithwyr coetsis Fictoraidd wedi ymweld â’r dref yn eu tro.


Lawrlwythwch y llwybr

Pellter: 0.6 milltir /1km heb gynnwys Coed Pen y Pigyn
Pa mor anodd yw’r llwybr?: Cymharol wastad ac eithrio’r ddringfa gymedrol ddewisol i Goed
Amser yn cerdded: 45 munud
Man cychwyn: Maes parcio Y Lôn Las LL21 ODN
Cludiant cyhoeddus: Traveline Cymru 0800 464 0000,
Ymholiadau Rheilffyrdd Cenedlaethol 03457 484950

Corwen Town Trail Map

Dôl Corwenna

1

Dôl Corwenna

Ewch i gyfeiriad yr arwydd werdd ar ochr ddwyreiniol y maes parcio a dilynwch y llwybr.

Peidiwch â chael eich twyllo. Efallai bod Dôl Corwenna yn edrych fel parc bach hardd yng nghanol Corwen (ac mae o). Ond mae hefyd yn safle ecolegol a fwriadwyd i brofi effeithiau newid hinsawdd. Wrth i amodau newydd amlygu eu hunain, bydd y dolydd gwair a blodau gwyllt a’r blodau yn y Calendr Hinsawdd yn dangos y newid i dirwedd Cymru. Mae gan y Berllan Gymunedol bwrpas yr un mor bwysig – gan roi cynhaeaf o afalau, gellyg, ceirios ac, wrth gwrs, Eirin Dinbych i’r dref eu rhannu.

Heritage Railway

2

Rheilffordd
Dreftadaeth

Roedd Corwen wedi bod yn aros am y trên am bron i 50 mlynedd pan gyrhaeddodd o’r diwedd yn 2014. Daeth yr estyniad gwerth £1 miliwn i Reilffordd Dreftadaeth Llangollen-Corwen â sŵn croesawus caniad y trên a hisian stêm i’r dref am y tro cyntaf ers toriadau Beeching ym 1965. Rŵan gallwch deithio am 10 milltir gogoneddus o’r platfform newydd i Langollen heibio i orsafoedd Carrog, Glyndyfrdwy a Berwyn, gan ddilyn glannau’r Afon Dyfrdwy ar eich ffordd. Dyma un o deithiau rheilffordd prydferthaf Prydain.

Yn ôl yn y ddôl, ewch ar hyd y llwybr ar y chwith. Trowch yn sydyn i’r chwith yn y maes parcio i ymuno â’r ffordd sy’n dod â chi at yr A5 London Road.

Corwen Manor

3

Corwen Manor

Gwnaeth ffordd Thomas Telford o Lundain i Gaergybi, yr ydych ar fin ei chroesi, Corwen yn fan aros pwysig i deithwyr rhwng Lloegr a’r Iwerddon yn yr 19eg ganrif. Yn anffodus ni allai pawb fforddio pris coets fawr – neu hyd yn oed dorth o fara. Adeiladwyd Corwen Manor fel tloty ym 1840 i roi cartref i 150 o dlodion o saith plwyf, dynion mewn un adain a merched yn y llall. Mae bellach yn ganolfan grefftau a chaffi. Gyferbyn, lle mae siop gyfleustra erbyn hyn, roedd adeilad a alwyd yn Gorffwysfa’r Crwydriaid ar un adeg. Yma roedd crwydriaid yn ennill eu bwyd a’u llety drwy dorri canpwys o gerrig y dydd – dydi hynny ddim yn swnio fel llawer o orffwys.

Churches of Holy Trinity and St Thomas

4

Hen Orsaf
Heddlu Corwen

Codwyd Hen Orsaf Heddlu Corwen, wrth ymyl y Capel Wesleaidd hyfryd, ym 1871 i gynnig pedair cell, fflatiau ar gyfer cwnstabl a llys. Yn ffodus, mae digon o le yn yr adeilad hardd rhestredig Gradd II oherwydd bod gan y preswyliwr cyntaf, y Rhingyll Hugh Williams, ddim llai na 10 o blant. Roedd yn orsaf heddlu a llys hyd nes y 1970au ac mae bellach wedi cael ei droi’n llety hunan-arlwyo a gwely a brecwast moethus.

Trowch i’r chwith wrth ymyl Tŷ’r Eglwys ac ewch i’r fynwent drwy’r fynedfa ochr.

Church of St Mael and St Sulien

5

Eglwys Sant Mael
a Sant Sulien

Sefydlodd Sant Mael a Sant Sulien eu heglwys yma yn y chweched ganrif, ond mae’r adeilad presennol yn dyddio o’r 1200au. Mae maen hir cynhanesyddol wedi’i adeiladu i mewn i’r porth wrth y fynedfa ac i’r de mae siafft yr hyn a allai fod yn groes bregethu o’r nawfed ganrif. Y tu mewn mae bedyddfaen a allai fod yn 1,000 o flynyddoedd oed. Yn y cefn, y tu ôl i fariau, cerfiwyd croes ar y lintel uwchben drws yr offeiriad – honnir ei fod yn farc a wnaed pan hyrddiodd Owain Glyndŵr ei ddagr i lawr o ochr bryn Pen y Pigyn mewn cynddaredd.

Gadewch y fynwent wrth y giât dro fetel tuag at y gorllewin (chwiliwch am garreg fedd Owen Owen y gyrrwr injans tua’r chwith).

Coed Pen y Pigyn

6

Coed Pen y Pigyn

Os ydych am fynd ar y daith ddewisol i Goed Pen y Pigyn, trowch i’r chwith a dilynwch y llwybr troed ar ben Mill Street. Mae’n rhaid mynd i fyny’r allt, ar lwybr glaswelltog a charegog – ond mae’r golygfeydd yn ysblennydd. Fel arall, trowch i’r dde tuag at ganol y dref.

Wrth i chi ddringo trwy goedwig dderw Coed Pen y Pigyn, sy’n gynefin i sawl rhywogaeth o ystlumod, byddwch yn mynd heibio i daith gylchol Llwybr y Dagr i’r chwith a chylch cerrig yr Orsedd atmosfferig a godwyd ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol 1919. Ar ben y llwybr, 800 troedfedd uwchben y dref a gyda’r Afon Dyfrdwy yn ymestyn o’ch blaen chi yn un rhuban, mae heneb garreg i ddathlu priodas Tywysog Cymru yn 1863.

Owain Glyndŵr Hotel

7

Gwesty Owain
Glyndŵr

Mae blaen Gwesty Owain Glyndŵr, gyda’i bortico Eidalaidd, yn dyddio o ddechrau’r 19eg ganrif – blynyddoedd ffyniannus i Gorwen, diolch i welliannau eithriadol Thomas Telford i’r ffordd o Lundain i Gaergybi. Mae’n llawer hŷn at y tu mewn, gan ei fod yn wreiddiol yn fynachlog ar dir yr eglwys.

Yma, ym 1789, y cynhaliwyd yr eisteddfod gyhoeddus gyntaf yng Nghymru – traddodiad a arweiniodd at ŵyl ddiwylliannol fawreddog Eisteddfod Genedlaethol Cymru. Yn llai llawen, dywedir fod y gwesty yn gartref i ysbryd gwraig a brofodd ddiwedd trist i’w charwriaeth â mynach.

Statue of Owain Glyndŵr

8

Cerflun o Owain
Glyndŵr

Dyma fo: arwr mwyaf Cymru a hoff fab Corwen. Dadorchuddiwyd y cerflun efydd gwych hwn o Owain Glyndŵr yn 2007 i nodi’r foment ym 1400 pan y cyhoeddodd mai ef oedd Tywysog Cymru a dechrau gwrthryfel cenedlaethol yn erbyn rheolaeth Lloegr. Yn fuan roedd yn goruchafu ar lawer o Gymru, ond, o dan bwysau gan y darpar Harri V, dechreuodd ei wrthryfel bylu ac erbyn 1415 roedd wedi diflannu, ond ni chafodd fyth ei ddal. Dethlir “tad y Gymru fodern” ar 16 Medi bob blwyddyn ar Ddiwrnod Owain Glyndŵr.

O’r Sgwâr, ewch ar hyd y llwybr rhwng siop y cigydd a’r caffi i ddychwelyd i’r maes parcio.